Plani i rishikuar prej 20 pikash për t’i dhënë fund luftës, të cilin Ukraina dhe Shtetet e Bashkuara thuhet se e kanë arritur pas disa javësh bisedimesh, është paraqitur nga faqja e internetit Kyiv Independent, raportojnë mediat e huaja.
“Kemi bërë përparim të konsiderueshëm në finalizimin e dokumenteve”, tha Volodymyr Zelensky.
Sipas raportit, që marrëveshja të hyjë në fuqi, ajo duhet të ratifikohet nga parlamenti ukrainas dhe/ose të mbështetet nga populli ukrainas në një referendum që mund të zhvillohet brenda 60 ditëve.
I njëjti raport vëren gjithashtu se Ukraina dhe Shtetet e Bashkuara nuk kanë arritur një marrëveshje për dy çështje të rëndësishme të planit të rishikuar, pikat 12 dhe 14 kontrollin e centralit bërthamor Zaporizhia, i cili është nën pushtimin rus, dhe kontrollin e rajonit Donbas, i cili është shkatërruar nga lufta që nga viti 2014. Marrëveshja gjithashtu nuk përmend aspiratat e Ukrainës për t’u bashkuar me NATO-n.
20 pikat e planit
1. Nënshkruesit konfirmojnë se Ukraina është një shtet sovran.
2. Dokumenti përbën një marrëveshje të plotë dhe të padiskutueshme mossulmimi midis Rusisë dhe Ukrainës. Do të krijohet një mekanizëm monitorimi për të monitoruar vijën e kontaktit duke përdorur mbikëqyrje satelitore pa pilot, duke siguruar zbulimin në kohë të shkeljeve.
3. Ukraina do të marrë garanci sigurie.
4. Madhësia e forcave të armatosura të Ukrainës do të mbetet në 800,000 në kohë paqeje.
5. SHBA-të, NATO-ja dhe nënshkruesit evropianë të marrëveshjes do t’i ofrojnë Ukrainës garanci “të stilit të Nenit 5”. Pikat e mëposhtme zbatohen:
A) Nëse Rusia pushton Ukrainën, do të nisë një përgjigje e koordinuar ushtarake dhe të gjitha sanksionet globale kundër Rusisë do të rivendosen.
B) Nëse Ukraina pushton Rusinë ose hap zjarr në territorin rus pa provokim, garancitë e sigurisë do të konsiderohen të pavlefshme. Nëse Rusia hap zjarr ndaj Ukrainës, garancitë e sigurisë do të hyjnë në fuqi.
C) SHBA-të do të marrin kompensim për ofrimin e garancive të sigurisë. (Kjo dispozitë është shfuqizuar.)
D) Marrëveshjet dypalëshe të sigurisë të nënshkruara më parë midis Ukrainës dhe rreth 30 vendeve do të mbeten në fuqi.
6. Rusia do të formalizojë qëndrimin e saj të mos-agresionit ndaj Evropës dhe Ukrainës në të gjitha ligjet dhe dokumentet e nevojshme, duke i ratifikuar ato nga Duma Ruse.
7. Ukraina do të bëhet anëtare e BE-së në një datë të përcaktuar qartë dhe do të marrë akses preferencial afatshkurtër në tregun evropian.
8. Ukraina do të marrë një paketë zhvillimi, e cila do të detajohet në një marrëveshje të veçantë dhe do të mbulojë disa sektorë ekonomikë:
A) Do të krijohet një fond zhvillimi për të investuar në industri me rritje të shpejtë, të tilla si teknologjia, qendrat e të dhënave dhe inteligjenca artificiale.
B) Shtetet e Bashkuara dhe kompanitë amerikane do të punojnë me Ukrainën për të investuar së bashku në restaurimin, modernizimin dhe funksionimin e infrastrukturës së gazit natyror të Ukrainës, duke përfshirë tubacionet dhe objektet e magazinimit.
C) Do të bëhen përpjekje të përbashkëta për të rindërtuar zonat e shkatërruara nga lufta, me theks në restaurimin dhe modernizimin e qyteteve dhe zonave të populluara.
D) Zhvillimi i infrastrukturës do të ketë përparësi.
E) Nxjerrja e mineraleve dhe burimeve natyrore do të zgjerohet.
F) Banka Botërore do të ofrojë një paketë të posaçme financimi për të mbështetur përshpejtimin e këtyre përpjekjeve.
G) Do të ngrihet një grup pune i nivelit të lartë, i cili do të përfshijë emërimin e një eksperti kryesor financiar global si menaxher i prosperitetit, i cili do të mbikëqyrë zbatimin e planit strategjik të rimëkëmbjes dhe prosperitetin e ardhshëm.
9. Do të krijohen fonde të ndryshme për të adresuar restaurimin e ekonomisë ukrainase, rindërtimin e zonave të dëmtuara dhe çështjet humanitare. Qëllimi është të mobilizohen 800 miliardë dollarë, që është kostoja e vlerësuar e dëmeve të luftës së Rusisë.
10. Ukraina do të përshpejtojë procesin e negocimit të një marrëveshjeje të tregtisë së lirë me SHBA-në.
11. Ukraina riafirmon angazhimin e saj për të mbetur një shtet jo-bërthamor, në përputhje me Traktatin për Mospërhapjen e Armëve Bërthamore.
12. Kontrolli i Centralit Bërthamor të Zaporizhias dhe rehabilitimi i Hidrocentralit Kakhovka.
Uashingtoni propozon që Centrali Bërthamor i Zaporizhias të operohet bashkërisht nga Ukraina, Rusia dhe Shtetet e Bashkuara, me secilin vend që kontrollon 33% dhe Shtetet e Bashkuara që veprojnë si mbikëqyrësi kryesor i centralit.
Ukraina kundërshton kontrollin rus të centralit. Kievi propozon që centrali të drejtohet nga një sipërmarrje e përbashkët e Shteteve të Bashkuara dhe Ukrainës, me 50% të energjisë elektrike të gjeneruar që shkon në territoret e kontrolluara nga Ukraina, ndërsa Shtetet e Bashkuara përcaktojnë shpërndarjen e 50% të mbetur.
“Ne besojmë se që e gjithë kjo të realizohet dhe të funksionojë në mënyrë të sigurt, centrali bërthamor i Zaporizhias, qyteti i Energodarit dhe hidrocentrali i Kakhovkës duhet të çmilitarizohen, sepse aktualisht atje ka trupa dhe luftë ruse, dhe nuk ka nivelin e nevojshëm të sigurisë”, tha Zelensky.
13. Ukraina dhe Rusia do të prezantojnë lëndë shkollore që promovojnë mirëkuptimin dhe tolerancën e kulturave të ndryshme, luftojnë racizmin dhe paragjykimet. Ukraina do të miratojë rregullat e BE-së mbi tolerancën fetare dhe mbrojtjen e gjuhëve të pakicave.
14. Në rajonet Donetsk, Luhansk, Zaporizhia dhe Kherson, vija e pozicioneve ushtarake në datën e nënshkrimit do të njihet si vija e frontit de facto.
A) Të përcaktohen lëvizjet e trupave të nevojshme për t’i dhënë fund luftës dhe të krijohen “zona të lira ekonomike” të mundshme, me Rusinë që tërheq trupat e saj nga këto zona.
B) Rusia duhet të tërheqë trupat e saj nga pjesët e pushtuara të rajoneve Dnipropetrovsk, Mikolaiv, Sumy dhe Kharkiv në mënyrë që marrëveshja të hyjë në fuqi.
C) Forcat ndërkombëtare do të vendosen përgjatë vijës së frontit për të monitoruar zbatimin e marrëveshjes.
D) Palët bien dakord të ndjekin rregullat dhe detyrimet e vendosura nga Konventat e Gjenevës të vitit 1949 dhe Protokollet e tyre Shtesë, duke përfshirë të drejtat universale të njeriut.
“Pra, ne e gjejmë veten në një situatë ku rusët duan që ne të tërhiqemi nga rajoni i Donetskut, ndërsa amerikanët po përpiqen të gjejnë një mënyrë për të mos u tërhequr, sepse ne jemi kundër tërheqjes”, tha Zelensky.
“Ata po kërkojnë një zonë të demilitarizuar ose një zonë të lirë ekonomike, domethënë një formë që mund t’i kënaqë të dyja palët. Ne e konsiderojmë një zonë të lirë ekonomike si një mundësi të mundshme për një shtet sovran që të zgjedhë një kurs të tillë. Ne luftuam vetëm për një fjalë – “e mundshme”. Ne besojmë se zona të tilla të mundshme ekonomike mund të ekzistojnë”, shtoi ai.
“Ne themi: nëse përfshihen të gjitha territoret dhe nëse qëndrojmë aty ku jemi, atëherë do të arrijmë një marrëveshje. Kjo është arsyeja pse përmendet këtu si “zona të mundshme”. Por nëse nuk pranojmë të “qëndrojmë aty ku jemi”, ka dy mundësi: ose lufta do të vazhdojë, ose do të duhet të merret ndonjë vendim në lidhje me të gjitha zonat e mundshme ekonomike.”
15. Rusia dhe Ukraina zotohen të mos përdorin forcën për të ndryshuar rregullimet territoriale dhe do të zgjidhin çdo mosmarrëveshje me mjete diplomatike.
16. Rusia nuk do të bllokojë përdorimin e lumit Dnieper dhe Detit të Zi nga Ukraina për qëllime tregtare. Një marrëveshje e veçantë detare do të sigurojë lirinë e lundrimit dhe transportit, me demilitarizimin e Gadishullit Kinburn të pushtuar nga Rusia.
17. Do të ngrihet një komision humanitar për të siguruar sa vijon:
A) Një shkëmbim të burgosurish “të gjithë për të gjithë”.
B) Të gjithë të paraburgosurit civilë, përfshirë fëmijët dhe të burgosurit politikë, do të lirohen.
C) Do të merren masa për të adresuar problemet dhe për t’u ofruar ndihmë viktimave të konfliktit.
18. Ukraina duhet të mbajë zgjedhje presidenciale sa më shpejt të jetë e mundur pas nënshkrimit të marrëveshjes.
19. Marrëveshja do të jetë ligjërisht e detyrueshme. Zbatimi i saj do të monitorohet nga Këshilli i Paqes, i kryesuar nga Trump. Ukraina, Evropa, NATO, Rusia dhe SHBA-të do të marrin pjesë në këtë proces. Shkeljet do të çojnë në sanksione.
20. Armëpushimi do të hyjë në fuqi sapo të gjitha palët të bien dakord për marrëveshjen.